Sytuacja jest dramatyczna. Obraz bitwy stoczonej 26 maja 1831 roku w Ostrołęce na prawym brzegu Narwi, namalowany przez rosyjskiego artystę Gotfryda Willewalde (1819–1903), oddaje to w sposób niebudzący wątpliwości. Wszechobecna jest na nim śmierć i cierpienie żołnierzy. Kłębowisko ludzi, koni, sprzętu artyleryjskiego, spowite dymem i posiekane lasem bagnetów – obraz zmagań wrogich armii. W centrum tej matni pochylone krzyże górują nad bitewnym polem. Można by powiedzieć, że to typowe malarstwo batalistyczne. Jest jednak w tym obrazie coś więcej.

Zastanawia obecność młodej kobiety o twarzy Madonny, która przemierza bojowisko z wystraszonym chłopcem na plecach. Przed nią kroczy pochylony stary wiarus, który opiera się na karabinie niczym na podróżnym kiju. Zdecydowanie i pewnie toruje im drogę i osłania. Jak w złym śnie przemierzają pole rozgrywającego się dramatu. Uciekają niczym Maryja z Jezusem i św. Józefem. Anioł w osobie jednookiego dobosza głosem werbla wyznacza im drogę. Jest na tym obrazie motyw wędrówki w obliczu śmiertelnego zagrożenia, motyw uchodzenia do kraju niewoli. Jeszcze jedna ucieczka do Egiptu. (bk)

Fotografia obrazu olejnego autorstwa Bogdana Willewalde zatytułowanego „Bitwa pod Ostrołęką”, wykonana około 1885 roku. Ze zbiorów Biblioteki Narodowej, sygn. F.120417/IV.