Przyjmuje się, że styl art déco był bezpośrednią reakcją na przesadnie dekoracyjną secesję, operującą falującą, giętką linią i asymetrią. Wykreowany został spontanicznie na fali powojennego entuzjazmu, z potrzeby odnowy i odświeżenia najbliższego otoczenia. Rozkwitał w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku.

Tworzenie nowatorskich kreacji w nowym stylu podlegało różnorodnym wpływom, jakim ulegali artyści i projektanci. Inspiracje czerpano z historycznych stylów europejskich, zwłaszcza biedermeieru i klasycyzmu. Dzięki wykopaliskom i badaniom archeologicznym odkrywano kultury prymitywne oraz starożytne – szczególnie archaicznej Grecji, a także tak egzotyczne, jak cywilizacje Majów i Azteków. Po odkryciu grobowca Tutanchamona w 1922 roku szczególnie dużym zainteresowaniem cieszyła się kultura starożytnego Egiptu. Najsilniejszym prądem kształtującym art déco, zwłaszcza w latach dwudziestych, był orientalizm. Obok kolejnej fali zachwytu kulturą Japonii i Indii, zwrócono się do bliskowschodniej egzotyki krajów arabskich, a pod wpływem Baletów Rosyjskich Siergieja Diagilewa twórcy ulegli czarowi sztuki rosyjskiej. Fascynacja kulturami pozaeuropejskimi docierała do artystów także za pośrednictwem sztuki fowistów i kubistów, którzy zwrócili uwagę na rzeźbę afrykańską. Sztukę dekoracyjną zaczęły coraz silniej inspirować również dzieła kierunków awangardowych – neoplastycyzmu, konstruktywizmu, futuryzmu i innych.

Pomimo tak licznych inspiracji, styl art déco charakteryzuje się jednolitymi cechami. Opiera się na syntetycznych, geometrycznych formach, wykorzystuje płaską, stylizowaną dekorację, opartą na rytmicznej kompozycji. Stosuje gładkie, lśniące, opływowe powierzchnie i intensywne, kontrastowo zestawiane kolory. Charakterystycznymi motywami dekoracyjnymi są proste figury geometryczne, promienie, zygzak, szachownica.

Art déco nadawało artystyczne piętno całemu otoczeniu człowieka, przenikało do wszystkich dziedzin życia, od architektury, rzeźby i malarstwa po rzemiosło artystyczne, modę, fotografię, a także literaturę, muzykę i taniec. Oddziaływało na wystrój pomieszczeń domów prywatnych i luksusowych gmachów publicznych, również statków pasażerskich, dzięki kompleksowemu projektowaniu wnętrz, poczynając od tapet, tkanin, mebli poprzez porcelanę, wyroby metalowe, a kończąc na drukach reklamowych i opakowaniach. Wpływało także na projektowanie przemysłowe – wygląd karoserii samochodów, pociągów i nowych, upowszechnianych wówczas urządzeń technicznych, jak odkurzacz, telefon, radio czy maszyna do pisania.

Manifestacją stylu i jego triumfem była międzynarodowa wystawa nowoczesnych sztuk dekoracyjnych i przemysłowych (L’Exposition internationale des arts décoratifs et industriels modernes) zorganizowana w Paryżu w 1925 roku. Była to niezwykle istotna prezentacja art déco, która pozwoliła skonfrontować dokonania francuskie ze sztuką dekoracyjną innych krajów. W awangardowych pawilonach specjalnie na tę okazję wzniesionego miasteczka pokazały swoje wzornictwo Francja, Anglia, Szwecja, Holandia, Austria, Dania, Czechosłowacja, Włochy, Związek Radziecki oraz Polska.
Muzeum Mazowieckie w Płocku goszcząc z kolekcją art déco w muzeum w Ostrołęce ma nadzieję wywołać zachwyt eleganckimi, wysublimowanymi formami oraz wykwintnym wzornictwem swoich muzealiów. Prezentowane na wystawie przedmioty m.in.: szklane wazony huty Niemen, porcelana z Ćmielowa, naczynia metalowe zaprojektowane przez Julię Keilową wymownie będą świadczyć o różnorodności stylu, o jego rozmaitych formach, surowcach, technologiach, sposobach dekoracji i źródłach inspiracji, nad którymi panował duch wyrafinowanej elegancji.
Mariola Kwiatkowska

Scenariusz – Mariola Kwiatkowska
Komisariat – Agnieszka Kowalewska
Oprawa plastyczna – Joanna Litwa

Wystawa ze zbiorów Muzeum Mazowieckiego w Płocku 
czynna: 20 kwietnia – 15 czerwca 2013 roku

Zapraszamy do obejrzenia ekspozycji w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce przy placu gen. J. Bema 8