„Przesyłam Ci to zdjęcie” – pisał niemal dziewięćdziesiąt lat temu Józef Łazowski – „jest to obchód 100 letniej rocznicy bitwy pod Ostrołęką”. Autor tych słów był przez kilka lat kierownikiem Powszechnej Szkoły Kolejowej na Stacji w Ostrołęce, a adresatką – jego córka Halina, uczennica gimnazjum w Łomży. Historia życia Łazowskiego przypomina koleje losu wielu przedstawicieli zubożałego po powstaniu styczniowym ziemiaństwa, z którego rekrutowała się polska inteligencja na przełomie XIX i XX wieku. Jego rodzice – Edward i Antonina z Tabeńskich – za udział w powstaniu zostali skazani na Syberię. Pobrali się w drodze na zesłanie. Ojciec, z zawodu lekarz, początkowo odbywał karę pracując w kopalni. Po dziesięciu latach mógł zająć się praktyką, lecz wciąż bez możliwości opuszczenia Syberii. Dochowali się gromadki dzieci, wśród których był, urodzony w 1884 roku, Józef, który z czasem został nauczycielem. Los rzucał go do wielu placówek oświatowych rozsianych w Rosji. W jednej z nich poznał przyszłą żonę – pannę Wacławę Kuziemską, tak jak on wykonującą zawód nauczyciela. Po odzyskaniu niepodległości państwo Łazowscy przyjechali do Ostrołęki, gdzie Józef objął posadę kierownika wspomnianej już szkoły.
Fotografia wysłana do Haliny Łazowskiej, przedstawia ważne wydarzenie w dziejach ostrołęckiej społeczności. Po stu latach od pamiętnej bitwy z powstania listopadowego, udało się uczcić żołnierzy poległych w batalii. Co prawda nie stanął wówczas jeszcze mający ich upamiętniać pomnik – mauzoleum zaprojektowany przez Borysa Zinserlinga i Romualda Zerycha, niemniej wydarzenie zgromadziło tłumy i odbyło się z wielką pompą. O jego przebiegu można dowiedzieć się wiele w Pomniku Mauzoleum żołnierzy poległych w bitwie pod Ostrołęką 26 maja 1831 roku. Zachęcamy do jego odwiedzenia.
A Józef Łazowski? Mogą go Państwo zobaczyć na załączonej fotografii. To ten starszy, elegancki pan z brodą stojący obok sztandarów Powszechnej Szkoły Kolejowej w Ostrołęce i Koła Szkolnego Młodzieży PCK. Stoi za pocztem sztandarowym żołnierzy ze Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie, ubranych w kopie mundurów z okresu Królestwa Kongresowego i dwiema siedzącymi paniami w olśniewająco białych sukienkach.
Franciszek Waltz, Obchody setnej rocznicy bitwy pod Ostrołęką, 1931 r., fotografia, rękopis, nr inw. MKK/HA/2134
