Rusza „Akademia wycinanki kurpiowskiej”

Rusza „Akademia wycinanki kurpiowskiej”

Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce zaprasza do udziału w projekcie pt. „Akademia wycinanki kurpiowskiej”. Zapisy na zajęcia trwają do 27 kwietnia 2018 r. Terminy spotkań uzgodnione zostaną po zamknięciu listy zgłoszeniowej. 

„Akademia wycinanki kurpiowskiej” to projekt dla członków najmłodszych pokoleń (uczniów z klas IV-VII szkoły podstawowej i II-III gimnazjum), trwające od kwietnia do grudnia 2018, którego celem jest przekazanie wiedzy, a przede wszystkim praktycznych umiejętności w sferze wybranej dziedziny sztuki ludowej – wycinanki – najcharakterystyczniejszej gałęzi plastyki kurpiowskiej. W ramach szkolenia przewiduje się osiemnaście spotkań, z których pierwsze dwa mają charakter wprowadzający, realizowane przez muzealników, natomiast pozostałe szesnaście – przez „mistrza tradycji” – Czesławę Kaczyńską. Końcowe efekty w postaci prac uczniów będzie można oglądać na nowej wystawie stałej „Wycinanka kurpiowska” w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce. Ponadto w ramach projektu przewidziano wykonanie dokumentacji filmowej szkolenia.

Głównym celem przedsięwzięcia jest ochrona przed zanikiem sztuki wycinankarskiej w odmianie kadzidlańskiej*. Dzięki szkoleniu przeprowadzonemu przez twórcę ludowego z grupą dzieci i młodzieży (cztery osoby) wywołana zostanie transmisja międzypokoleniowa, która umożliwi przekazanie wiedzy i praktycznych umiejętności.

Dwa pierwsze spotkania mają charakter wstępu teoretycznego. Ich zadaniem jest wprowadzenie uczniów w zagadnienie wycinankarstwa i przygotowanie do części praktycznej szkolenia z twórcą ludowym, aby uczniowie zaangażowali się w zajęcia z pełną świadomością tego, co robią i jakie to ma znaczenie. Spotkania prowadzone przez muzealników – specjalistów mających na co dzień do czynienia z wycinanką (zarówno obiektami zabytkowymi, jak i współczesnymi zgromadzonymi w zbiorach Muzeum Kultury Kurpiowskiej), a także z ich autorami. Lekcje te mają charakter interdyscyplinarny – zorganizowane przez etnografów i historyka sztuki, pozwalają spojrzeć na tę gałąź twórczości wszechstronnie. Ich tematyka dotyczy genezy i historii wycinanki, jej symboliki, formy i funkcji z uwzględnieniem przemian, znaczenia dla tożsamości regionalnej oraz możliwości rozwoju i promocji tej wytwórczości. Wzbudzenie takiej świadomości w uczniach jest bardzo ważne ze względu na przetrwanie efektów szkolenia po jego zakończeniu.

Spotkania z „mistrzem tradycji” służą przekazaniu praktycznych umiejętności uczniom. Docelowo działania te zmierzają do wygenerowania kolejnego pokolenia wycinankarzy i ochrony zjawiska, jakim jest wycinankarstwo kurpiowskie w odmianie kadzidlańskiej. Projekt dedykowany jest twórcy ludowemu i uczniom z okręgu występowania tejże wycinanki, a więc przekaz odbywa się „pomiędzy osobami wywodzącymi się z tej samej wspólnoty i kultury lokalnej”. Wywołana w ten sposób transmisja międzypokoleniowa ma być bliska swym charakterem tej, która istniała do niedawna, kiedy to babcie, ciotki, matki, a niekiedy i sąsiadki uczyły tradycyjnych umiejętności najmłodszych.

Spotkania szkoleniowe odbywają się w najodpowiedniejszym do tego miejscu – Zagrodzie Kurpiowskiej w Kadzidle – gdzie znajduje się chałupa kurpiowska z odtworzonym wnętrzem i umieszczonymi na ścianach wycinankami. Do nauki wykorzystane są materiały (papier glansowany) i narzędzia (nożyce do strzyżenia owiec), które używane były zarówno w przeszłości, jak i współcześnie przez wycinankarki, by zachować jak największą autentyczność zjawiska. 

* Wśród wycinanki kurpiowskiej można wydzielić wycinankę z Puszczy Zielonej i wycinankę z Puszczy Białej. Wycinanka z Puszczy Zielonej posiada dwie odmiany: kadzidlańską i myszyniecką. Twórczynie wykonujące prace zaliczane do pierwszej są najaktywniejszą i najliczniejszą grupą wycinankarek kurpiowskich. Obserwacje z ostatnich lat pokazują, że i to grono stale się uszczupla – twórczynie należą do najstarszego pokolenia, a następców jest zbyt mało, by nie zagrażał tej twórczości zanik. Z tych względów projekt wpisuje się w założenia ratyfikowanej w 2011 roku przez RP Konwencji UNESCO z 2003 roku w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

 

Projekt dofinansowany przez:

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Samorząd Województwa Mazowieckiego