Pułki kawalerii II Rzeczpospolitej wywodziły swoje pochodzenie od historycznych oddziałów z czasów Księstwa Warszawskiego i powstania listopadowego. Ułani stacjonujący w podostrołęckich Wojciechowicach w latach 1921–1939 kultywowali tradycje 5 Pułku Ułanów Zamoyskich.
W grudniu 1830 roku bracia Władysław i Konstanty Zamoyscy sformowali własnym kosztem pułk kawalerii mający wesprzeć polską walkę z Rosją. Otrzymał numer 5. Na umundurowanie ułanów składały się: granatowa kurtka z amarantowymi wyłogami i białą wypustką, szlify z frędzlami biało-amarantowe, rajtuzy szare z wypustką, czapka ułańska, szary płaszcz. Guziki munduru opatrzono cyfrą 5. Chorągiewki na lancach ułańskich były niebiesko-amarantowe z białym paskiem w środku.
Utworzony w niepodległej Polsce 5 Pułk Ułanów (jeszcze nie Zasławskich) przyjmując tradycje towarzyszy z okresu powstania listopadowego, przyjął także identyfikujące ich barwy. Mundur dwudziestowieczny odbiegał znacząco od uniformów poprzednich stuleci. Był ujednolicony, a jedynie kolory otoków czapek i proporczyków umieszczanych na kołnierzach kurtek mundurowych i płaszczy oraz na lampasach szaserów (spodni galowych) nawiązywały do umundurowania dawnego wojska. Barwy 5 Pułku Ułanów Zasławskich to proporczyk z białym kątem i skrzydłami w barwach karmazynowej i niebieskiej, a od 1928 roku z białym kątem i skrzydłami wiśniowo-chabrowymi, otok rogatywki – wiśniowy, lampas na ciemnogranatowych szaserach – wiśniowy.
Kawaleria była uznawana za najbardziej elitarne wojsko w II Rzeczpospolitej. Przynależność do niej stanowiła źródło dumy. Umundurowanie i identyfikujące przynależność do konkretnej formacji barwy dodawały noszącym je splendoru. Wzruszające są zachowane do dzisiaj liczne fotografie młodych mężczyzn, którzy na czarno-białej odbitce domalowywali bądź retuszowali u fotografa barwy pułkowe, tak, żeby nie było wątpliwości, że służyli właśnie w 5 Pułku Ułanów Zasławskich.
W bieżącym roku przypada setna rocznica przybycia 5 Pułku Ułanów Zasławskich do Ostrołęki. Muzeum Kultury Kurpiowskiej we współpracy z Fundacją Splot Pamięci oraz Stowarzyszeniem Krajowe Koło Weteranów, ich Rodzin i Przyjaciół 5 Pułku Ułanów Zasławskich w Ostrołęce przygotowują szereg działań mających na celu uczczenie tej rocznicy. Będziemy Państwa informować o wszystkich planowanych wydarzeniach. Już dzisiaj zapraszamy na wystawę, która zostanie otworzona w gmachu muzeum przy pl. gen. Józefa Bema w dniu 26 maja 2021 roku.
Ilustracje:
- Teofil Mielcarzewicz /autor wzoru/, 5 Pułk Ułanów, 11 Pułk Piechoty i 5 Pułk Strzelców Pieszych, litografia barwna z albumu „Wojsko polskie. Zbiór wszystkich gatunków wojska polskiego w r. 1831”, ze zbiorów Biblioteki Narodowej, domena publiczna.
- Aleksander Potkaj, autor nieznany, fotografia retuszowana, nr inw. MOO/HA/595.
- Jan Niziński, autor nieznany, fotografia retuszowana, nr inw. MKK/HA/3487.
