Pocztówka przedstawia Narew, którą płynie półtratwa, czyli trzy pasy drewna utworzone z tafli (było ich w pasie zazwyczaj jedenaście). W tle widoczny jest kościół pw. NNMP. Dopiero sąsiedztwo „pływanki” przy farze, wytłumaczyło mi obecność obrazu z wizerunkiem św. Barbary w tej świątyni. Święta jest bowiem patronką oryli i powierniczką w kłopotach, które spotkać mogą człowieka na rzece. Jest wielce prawdopodobne, że obraz z jej wyobrażeniem ma związek z dawną orylską tradycją. Podobnie, jak nazwa ulicy Rybackiej czy ryba na ratuszu, jest on pamiątką po dawnych zajęciach ludności i roli Narwi w gospodarce Ostrołęki. Adam Chętnik podaje, że dawniej wizerunki św. Barbary można było spotkać w kapliczkach w różnych miejscowościach położonych nad Narwią, np. w pobliskim Nowogrodzie, gdzie też jej imieniem nazwano górę. Ciekawy jest na tej pocztówce fragment przedstawiający budowanie tafli z drewnem. Scena odbywa się na lewym nabrzeżu przed farą, gdzie leżą bale. Ich skład w tym miejscu może świadczyć o istnieniu bindugi (miejsce nad rzeką służące do przygotowania drewna do spławu), choć w przekazach pisemnych o niej cisza. W świetle wspomnień Jadwigi Guttakowskiej z Łazku, sprzed pierwszej wojny światowej, binduga znajdowała się na wysokości Muszyństwa; ani o jednej, ani o drugiej nie wspomina Adam Chętnik. […]

Oprócz motywu przewodniego, pocztówka z orylami opowiada nam znacznie więcej, odsłaniając nieistniejące już oblicze miasta. Między farą a rzeką rozciągał się pas nadrzecznego piasku oraz łąka, na której wypasały się zwierzęta. Była też sadzawka, do której wpływała, a następnie wypływała do Narwi wąska struga Chachluza. Widok ujścia rzeczki nie należy do często spotykanych w źródłach ikonograficznych. Przy rozlewisku obserwujemy gromadkę dzieci, które […] nie wykazują zainteresowania teatrem rozgrywanym na wodach Narwi. Takie zachowanie można tłumaczyć jedynie powszedniością sceny.

Omawiana tu reprodukcja jest wyjątkowym przekazem ikonograficznym minionej rzeczywistości związanej z orylką. Przypomina ludzi, którzy dzięki rzece stworzyli społeczność i bogaty folklor, o których nie opowiadamy w ostrołęckich historiach.

„Ostrołęka, Tratwy na Narwi”, pocztówka fotograficzna, sepia, obieg – 1912 r., nr inw. MKK/HA/2020

Zmodyfikowany nieco tekst pochodzi z książki Barbary Kalinowskiej, „Pocztówki z Ostrołęki 1902–1989. Katalog wystawy”, Ostrołęka 2019.